Informacje dodatkowe – Budowlane ABC – Ministerstwo Rozwoju i Technologii

Art. 9 Kpa: Organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.

Na organach administracyjnych spoczywa obowiązek informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego, w sposób należyty i wyczerpujący. W orzecznictwie sądów administracyjnych dominuje pogląd, że w świetle komentowanego przepisu organy administracji publicznej nie mogą powoływać się w prowadzonych przez siebie postępowaniach na zasadę ignorantia iuris nocet (nieznajomość prawa szkodzi).

Obowiązku informowania nie należy rozumieć jako absolutnego obowiązku informacyjnej aktywności organów administracji we wszelkich kontaktach z obywatelem. Jednakże przyjmuje się, że nie powinien on ograniczać się wyłącznie do toczącego się postępowania. Inwestor ma prawo w przypadku wątpliwości co do właściwego trybu realizacji inwestycji bądź sposobu rozumienia danego przepisu prawa zwracać się do organu (odpowiedniej komórki organizacyjnej urzędu) z prośbą o wyjaśnienia; zarówno w toku toczącego się postępowania administracyjnego (np. po złożeniu wniosku o pozwolenie na budowę), jak i wówczas gdy jeszcze rozważa zainicjowanie postępowania (np. przez złożenie wniosku o pozwolenie na budowę albo dokonanie zgłoszenia zamiaru wykonywania robót budowlanych).

W orzecznictwie sądów administracyjnych mocno podkreśla się konieczność stosowania zasady udzielania informacji w różny sposób, zależnie od sytuacji, z jakim podmiotem mamy do czynienia w danym postępowaniu: czy podmiotem będącym profesjonalistą (adwokat, radca prawny, osoba prowadząca działalność gospodarczą) czy też podmiotem nieprofesjonalnym.

Inwestor (zarówno osoba fizyczna, osoba prawna jak i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną) może złożyć wniosek o pozwolenie na budowę lub dokonać zgłoszenia działając przez pełnomocnika. Pełnomocnik w imieniu inwestora może również złożyć oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. W tym kontekście należy wskazać, że ze względu na sankcję karną przewidzianą za złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia oraz w celu uniknięcia wątpliwości co do zakresu pełnomocnictwa zasadnym jest, by zawierało ono wskazanie, że inwestor udzielający pełnomocnictwa do złożenia wniosku o pozwolenie na budowę albo do zgłoszenia budowy lub przebudowy budynku mieszkalnego jednorodzinnego zarazem upoważnia pełnomocnika do złożenia oświadczenia o posiadanym przez inwestora prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, o ile inwestor nie składa takiego oświadczenia osobiście.

Kodeks cywilny ustanawia ogólną zasadę w kwestii reprezentacji osób prawnych, zgodnie z którą osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie (Art. 38 Kodeksu cywilnego). Regulacje te stosuję się odpowiednio do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną (Art. 33 § 1 Kodeksu cywilnego). W związku z powyższym podstawy do wskazania podmiotu uprawnionego
do działania w imieniu inwestora będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej należy poszukiwać w przepisach ustaw szczególnych. Przykładowo, sposób reprezentacji spółek prawa handlowego określają przepisy Kodeksu spółek handlowych. W przypadku fundacji przedmiotowe regulacje znajdują się w ustawie  z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach. Dla szpitali prowadzonych w formie samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej uzupełniające znaczenie mają przepisy ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej. Z kolei w odniesieniu do szkoły prowadzonej w formie jednostki budżetowej gminy zastosowanie znajdą regulacje ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Natomiast informacje dotyczące wspólnot mieszkaniowych oraz spółdzielni mieszkaniowych zostały zaprezentowane w komentarzu do przykładowych wzorów wniosków dla inwestycji prowadzonych przez wspólnoty mieszkaniowe i spółdzielnie mieszkaniowe.

Co do zasady inwestor występujący z wnioskiem o pozwolenie na budowę lub dokonujący zgłoszenia zobowiązany jest do wniesienia opłaty skarbowej i dołączenia dowodu jej uiszczenia do wniosku  o pozwolenia na budowę lub do zgłoszenia. Opłacie skarbowej podlega również udzielenie pełnomocnictwa. Obowiązek ten wynika z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2015 poz. 783 z późn. zm.), który stanowi, że opłacie skarbowej podlega w sprawach indywidualnych z zakresu administracji publicznej: dokonanie czynności urzędowej na podstawie zgłoszenia lub na wniosek,  wydanie zaświadczenia na wniosek oraz wydanie zezwolenia (pkt 1), jak również złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu lub kopii – w sprawie z zakresu administracji publicznej lub w postępowaniu sądowym (pkt 2).

Jak wynika z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej nie podlega opłacie skarbowej dokonanie czynności urzędowej, wydanie zaświadczenia oraz zezwolenia w sprawach budownictwa mieszkaniowego. Przez budownictwo mieszkaniowe należy rozumieć wznoszenie, odbudowę, rozbudowę, nadbudowę oraz przebudowę, a także prace polegające na montażu lub remoncie budynków mieszkalnych wraz z instalacjami i urządzeniami budowlanymi zapewniającymi właściwe funkcjonowanie budynku mieszkalnego.

Jeżeli budynek będzie służył wyłącznie celom mieszkaniowym, wówczas wyłączeniu obowiązku zapłaty opłaty skarbowej podlega dokonanie wszelkich czynności urzędowych, wydanie zaświadczeń oraz zezwoleń (pozwoleń) w postępowaniach związanych z budową tego budynku. Tym samym wniosek o pozwolenie na budowę budynku mieszkalnego jednorodzinnego, zgłoszenie budowy budynku mieszkalnego jednorodzinnego oraz zgłoszenie przebudowy budynku mieszkalnego jednorodzinnego, a także zawiadomienie o zakończeniu robót budowlanych nie podlegają opłacie skarbowej w zakresie dotyczącym części mieszkalnej. 

Natomiast mając na względzie fakt, że wyłączenie, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o opłacie skarbowej, ma zastosowanie jedynie w sprawach budownictwa mieszkaniowego, w przypadku, gdy zamierzenie budowlane obejmuje także inne niż mieszkaniowe obiekty (cele) budowlane, wyłączenie obowiązku zapłaty opłaty skarbowej nie będzie miało zastosowania do części niemieszkalnej. W przypadku wydawania pozwolenia na budowę budynku o funkcji mieszanej (np. 70% funkcja mieszkalna, 30% użytkowa), przy obliczaniu opłaty skarbowej nie uwzględnia się powierzchni mieszkalnej tego budynku.

Opłata skarbowa za wydanie pozwolenia na budowę wynosi 1 zł za każdy m² niemieszkalnej powierzchni użytkowej, nie więcej jednak niż 539 zł. Na tej samej zasadzie określa się wysokość opłaty skarbowej od  budowy budynku, o którym mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a Prawa budowlanego, w trybie zgłoszenia, od którego właściwy organ nie wniósł sprzeciwu.
W przypadku zgłoszenia przebudowy części niemieszkalnej budynku mieszkalnego jednorodzinnego albo uzyskania pozwolenia na przebudowę opłata wynosi 50% ww. stawki.

Wyłączenie na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o opłacie skarbowej nie ma zastosowania do złożenia pełnomocnictwa.

Obowiązek zapłaty opłaty skarbowej powstaje z chwilą złożenia wniosku o dokonanie czynności urzędowej, złożenia wniosku o wydanie zezwolenia (art. 6 ust. 1 i 3 ustawy o opłacie skarbowej), co oznacza, iż opłata skarbowa jest należnością opłacaną z góry. Zapłaty opłaty skarbowej dokonuje się w kasie właściwego organu podatkowego (wójt, burmistrz, prezydent miasta) lub na jego rachunek (art. 8 ust. 1 ustawy).
W konsekwencji, w przypadku złożenia wniosku bez uiszczenia należnej opłaty skarbowej ma zastosowanie przepis art. 261 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 23). W świetle tego przepisu, jeżeli strona nie wpłaciła należności tytułem opłat, które zgodnie z przepisami powinny być uiszczone z góry, organ administracji publicznej prowadzący postępowanie jest zobowiązany do wezwania do uiszczenia należnej opłaty, wyznaczając termin do dokonania zapłaty. Termin nie może być krótszy niż siedem dni, a dłuższy niż czternaście dni.