Obok wymagań w zakresie charakterystyki energetycznej budynków określonych w przepisach techniczno-budowlanych, bardzo ważnymi elementami systemu służącego poprawie efektywności energetycznej budynków są rozwiązania mające na celu zapewnienie informacji dotyczących charakterystyki energetycznej budynków oraz systemów technicznych w budynkach zużywających energię. Elementami tymi są świadectwa charakterystyki energetycznej oraz protokoły z kontroli systemów ogrzewania i systemów klimatyzacji.
Świadectwa charakterystyki energetycznej
Zasady sporządzania i przekazywania świadectw charakterystyki energetycznej budynków lub części budynków zostały określone w ustawie z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków.
Świadectwo charakterystyki energetycznej jest dokumentem, który określa wielkość zapotrzebowania na energię niezbędną do zaspokojenia potrzeb energetycznych związanych z użytkowaniem budynku lub części budynku, czyli energii na potrzeby ogrzewania i wentylacji, przygotowania ciepłej wody użytkowej, chłodzenia, a w przypadku budynków niemieszkalnych również oświetlenia.
Celem wprowadzenia obowiązku sporządzania i przekazywania świadectw jest promowanie budownictwa efektywnego energetycznie oraz zwiększanie świadomości społecznej w zakresie możliwości uzyskania oszczędności energii w budynkach. Dzięki informacjom zawartym w świadectwie właściciel, najemca lub użytkownik budynku może określić orientacyjne roczne zapotrzebowanie na energię, a tym samym koszt utrzymania związany ze zużyciem energii.
Sytuacje, w których wymagane jest świadectwo charakterystyki energetycznej
1. Świadectwo trzeba przekazać nabywcy lub najemcy w momencie, gdy budynek, część budynku lub lokal będzie:
- zbywany na podstawie umowy sprzedaży,
- zbywany na podstawie umowy sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu,
- wynajęty.
Oznacza to, że świadectwo sporządza się w celu przekazania go najemcy lub kupującemu, a więc przy okazji najmu lub sprzedaży budynku lub części.
2. Świadectwo należy również zamieścić w widocznym miejscu w przypadku budynków:
- o powierzchni użytkowej powyżej 250 m2 zajmowanych przez organy wymiaru sprawiedliwości, prokuraturę oraz organy administracji publicznej i w których dokonywana jest obsługa interesantów,
- o powierzchni użytkowej przekraczającej 500 m2, w których są świadczone usługi dla ludności (o ile świadectwo jest już sporządzone).
3. Inwestor jest zobowiązany załączyć świadectwo charakterystyki energetycznej do zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektu budowlanego lub do wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie (z obowiązku tego wyłączone są domy o powierzchni zabudowy do 70 m2 budowane dla zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych, natomiast przy ich sprzedaży lub najmie świadectwo lub kopię świadectwa należy przekazać odpowiednio nabywcy lub najemcy).
Sporządzenie świadectwa charakterystyki energetycznej zleca:
- właściciel lub zarządca budynku (w przypadku sprzedaży lub najmu),
- osoba, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu (w przypadku zbycia tego prawa lub najmu lokalu),
- osoba, której przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu (w przypadku najmu lokalu),
- inwestor (przed złożeniem zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektu budowlanego lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie),
- właściciel lub zarządca budynku o powierzchni użytkowej powyżej 250 m2 zajmowanych przez organy wymiaru sprawiedliwości, prokuraturę oraz organy administracji publicznej i w których dokonywana jest obsługa interesantów.
W ustawie z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków określono również wyłączenia z powyższych obowiązków.
Okresowe kontrole systemu ogrzewania i systemu klimatyzacji w budynkach
Zasady kontroli systemu ogrzewania i systemu klimatyzacji w budynkach zostały określone w ustawie z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków. Kontrole systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji obejmują ocenę sprawności tych systemów oraz ich dostosowania do potrzeb użytkowych budynku. Określenie częstotliwości przeprowadzania kontroli ma na celu wykazanie ewentualnych nieprawidłowości w funkcjonowaniu instalacji lub urządzeń chłodniczych i grzewczych oraz zasygnalizowanie ewentualnych zagrożeń, które mogą być konsekwencją braku dostosowania się do zaleceń osoby przeprowadzającej kontrolę. Częstotliwość kontroli systemu ogrzewania i systemu klimatyzacji została uzależniona od nominalnej mocy urządzeń oraz rodzaju paliwa. Kontrola systemu ogrzewania obejmuje nie tylko kotły, ale cały system ogrzewania, który swym zakresem obejmuje także urządzenia instalacyjne. Zapewnia to zwiększenie bezpieczeństwa użytkowania kontrolowanych systemów, a ponadto wyższą jakość przeprowadzanej kontroli, ponieważ osoba uprawniona będzie zobligowana do wzięcia pod uwagę sprawności funkcjonowania wszystkich części, na które składa się system ogrzewania (a nie tylko kotła).
Sytuacje, w których wymagane jest przeprowadzenie okresowych kontroli systemu ogrzewania i systemu klimatyzacji w budynkach
Właściciel lub zarządca budynku poddaje budynki w czasie ich użytkowania okresowej kontroli w zakresie systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji, polegającej na:
1) sprawdzeniu stanu technicznego systemu ogrzewania, z uwzględnieniem efektywności energetycznej źródeł ciepła oraz dostosowania ich mocy do potrzeb użytkowych:
a) co najmniej raz na 5 lat – dla kotłów o nominalnej mocy cieplnej od 20 kW do 100 kW,
b) co najmniej raz na 2 lata – dla kotłów opalanych paliwem ciekłym lub stałym o nominalnej mocy cieplnej większej niż 100 kW,
c) co najmniej raz na 4 lata – dla kotłów opalanych gazem o nominalnej mocy cieplnej większej niż 100 kW,
d) co najmniej raz na 3 lata – dla źródeł ciepła niewymienionych w lit. a–c, dostępnych części systemu ogrzewania lub połączonego systemu ogrzewania i wentylacji, o sumarycznej nominalnej mocy cieplnej większej niż 70 kW,
2) ocenie efektywności energetycznej, co najmniej raz na 5 lat:
a) dostępnych części systemu klimatyzacji o nominalnej mocy chłodniczej większej niż 12 kW,
b) połączonego systemu klimatyzacji i wentylacji o sumarycznej nominalnej mocy chłodniczej większej niż 70 kW.
Kontrola systemu ogrzewania obejmuje ocenę sprawności tego systemu i doboru wielkości źródła ciepła do wymogów grzewczych budynku oraz zdolności systemu ogrzewania do optymalizacji działania.
Kontrola systemu klimatyzacji obejmuje ocenę sprawności tego systemu i doboru jego wielkości do wymogów chłodzenia budynku oraz zdolności systemu klimatyzacji do optymalizacji działania w typowych warunkach jego użytkowania lub eksploatacji.
W ustawie z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków określono również wyłączenia z powyższych obowiązków. Dotyczą one przypadków, gdy od czasu przeprowadzenia poprzedniej kontroli nie dokonano zmian w kontrolowanych systemach oraz gdy mamy do czynienia z systemami wyposażonymi w systemy automatyki, monitoringu i komunikacji, a także w przypadku, gdy systemy podlegające kontroli są przedmiotem umów o poprawę efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej.