Najczęściej zadawane pytania – Budowlane ABC – Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju

Zgodnie z § 2 ust. 1 przepisy rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, stosuje się przy projektowaniu, budowie i przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych, z zastrzeżeniem § 207 ust. 2.

W związku z powyższym przepisy rozporządzenia stosuje się zarówno w przypadku istniejących, jak i nowoprojektowanych budynków, w sytuacji gdy mamy do czynienia z ich projektowaniem, budową, przebudową lub zmianą sposobu użytkowania.

Przepis § 207 ust. 2 rozporządzenia wskazuje dodatkowo, iż przepisy rozporządzenia dotyczące bezpieczeństwa pożarowego, wymiarów schodów, o których mowa w § 68 ust. 1 i 2, a także oświetlenia awaryjnego, o którym mowa w § 181, stosuje się, z uwzględnieniem § 2 ust. 2, również do użytkowanych budynków istniejących, które na podstawie przepisów odrębnych uznaje się za zagrażające życiu ludzi.

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 14 listopada 2017 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie dla zamierzenia budowlanego, wobec którego przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, a więc przed 1 stycznia 2018 r.:

1. został złożony wniosek o pozwolenie na budowę, odrębny wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego, wniosek o zmianę pozwolenia na budowę lub wniosek o zatwierdzenie zamiennego projektu budowlanego,
2. zostało dokonane zgłoszenie budowy lub wykonania robót budowlanych w przypadku, gdy nie jest wymagane uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę,
3. została wydana decyzja o pozwoleniu na budowę lub odrębna decyzja o zatwierdzeniu projektu budowlanego

– stosuje się przepisy dotychczasowe.

Powyższe oznacza, że aż do momentu zakończenia realizacji danego zamierzenia budowlanego (np. uzyskania pozwolenia na użytkowanie lub skutecznego zawiadomienia o zakończeniu robót budowlanych) stosuje się przepisy rozporządzenia obowiązujące do 1 stycznia 2018 r.. Regulacja ta pozwala więc na wprowadzanie w projekcie budowlanym zmian (odstąpień) przyjmując za ich podstawę dotychczasowe warunki techniczne w brzmieniu obowiązującym do 1 stycznia 2018 r.

Przepisy rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, obowiązujące do 1 stycznia 2018 r. mają zastosowanie dla zamierzenia budowlanego, wobec którego przed dniem wejścia w życie rozporządzenia:

1. został złożony wniosek o pozwolenie na budowę, odrębny wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego, wniosek o zmianę pozwolenia na budowę lub wniosek o zatwierdzenie zamiennego projektu budowlanego,
2. zostało dokonane zgłoszenie budowy lub wykonania robót budowlanych w przypadku, gdy nie jest wymagane uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę,
3. została wydana decyzja o pozwoleniu na budowę lub odrębna decyzja o zatwierdzeniu projektu budowlanego (§ 2 ust. 1 nowelizacji rozporządzenia).

W związku z powyższym obiekt budowlany, na realizację którego została wydana decyzja o pozwoleniu na budowę przed 1 stycznia 2018 r., powinien być wybudowany zgodnie z zatwierdzonym przez organ administracji architektoniczno-budowlanej projektem budowlanym, sporządzonym na podstawie  przepisów rozporządzenia obowiązujących do dnia 1 stycznia 2018r.

Ponadto należy wskazać, że przepisu § 94 rozporządzenia, zgodnie z którym mieszkanie powinno mieć powierzchnię użytkową nie mniejszą niż 25 m², nie stosuje się do przebudowy mieszkań o powierzchni użytkowej mniejszej niż 25 m²:

1. powstałych w ramach zamierzenia budowlanego, dla którego został złożony wniosek o pozwolenie na budowę, odrębny wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego, wniosek o zmianę pozwolenia na budowę lub wniosek o zatwierdzenie zamiennego projektu budowlanego;
2. które w dniu wejścia w życie nowelizacji rozporządzenia spełniają warunki, o których mowa w art. 2 ust. 2 zdanie pierwsze ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali tj. stanowią wydzieloną trwałymi ścianami w obrębie budynku izbę lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. (§ 2 ust. 4 nowelizacji rozporządzenia).

Zgoda sąsiada w sytuacji budowy budynku przy granicy działki zgodnie z zapisami rozporządzenia nie jest wymagana.

Usytuowanie budynku przy granicy działki powoduje natomiast objęcie sąsiedniej działki obszarem oddziaływania obiektu w rozumieniu art. 3 pkt 20 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (§ 12 ust. 5 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie). W takim przypadku sąsiad uznany jest za strona w postępowaniu w sprawie udzielenia pozwolenia na budowę.

W przypadku budynku usytuowanego nierównolegle do granicy działki, określone w rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie odległości budynków od granicy działki budowlanej należy mierzyć w poziomie w miejscu ich najmniejszego oddalenia (§ 9 ust. 3 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie).

Ponadto podkreślić należy, że wymagane w rozporządzeniu odległości należy liczyć od ściany z oknami lub drzwiami, a nie od samych okien lub drzwi.

Przepis § 12 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, określa odległości budynku od granicy działki.

Zgodnie z § 12 ust. 1 rozporządzenia jeżeli z przepisów § 13, § 19, § 23, § 36, § 40, § 60 i § 271-273 lub przepisów odrębnych określających dopuszczalne odległości niektórych budowli od budynków nie wynikają inne wymagania, budynek na działce budowlanej należy sytuować od granicy tej działki w odległości nie mniejszej niż:

1. 4 m – w przypadku budynku zwróconego ścianą z oknami lub drzwiami w stronę tej granicy;
2. 3 m – w przypadku budynku zwróconego ścianą bez okien i drzwi w stronę tej granicy.

W związku z powyższym, wymagane w rozporządzeniu odległości należy liczyć od ściany z oknami lub drzwiami, a nie od samych okien lub drzwi.

Przepis § 20 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, wskazuje, że stanowiska postojowe dla samochodów osobowych, z których korzystają wyłącznie osoby niepełnosprawne, mogą być zbliżone bez żadnych ograniczeń do okien innych budynków. Miejsca te wymagają odpowiedniego oznakowania.

Oznacza to, że stanowiska postojowe dla samochodów osobowych, z których korzystają wyłącznie osoby niepełnosprawne mogą być zbliżone bez żadnych ograniczeń do okien wszystkich budynków, bez względu na ich rodzaj i sposób użytkowania.

Podkreślić należy, że pod pojęciem budynku, zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, należy rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.

Przepisy określające odległość stanowisk postojowych od okien pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi oraz granicy działki budowlanej zostały zawarte w § 19 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowani. 

Kwestia usytuowania stanowisk postojowych w odpowiednich odległościach zależna jest od ilości stanowisk, które stanowią dany parking. Sama odległość mierzona jest jednak zgodnie z zapisem § 19 rozporządzenia od danego stanowiska postojowego.

Podkreślić należy, że określone w rozporządzeniu odległości budynków od innych budynków, urządzeń budowlanych lub granicy działki budowlanej mierzy się w poziomie w miejscu ich najmniejszego oddalenia (§ 9 ust. 3 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie).

Zgodnie z § 271 ust. 8a rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, najmniejsza odległość budynków wymienionych w § 213 rozporządzenia, wykonanych z elementów nierozprzestrzeniających ognia, niezawierających pomieszczeń zagrożonych wybuchem oraz posiadających klasę odporności pożarowej wyższą niż wymagana zgodnie z § 212, od granicy (konturu) lasu zlokalizowanej na:

1. sąsiedniej działce – wynosi 4 m,
2. działce, na której sytuuje się budynek – nie określa się

• jeżeli teren, na którym znajduje się granica (kontur) lasu, przeznaczony jest w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę niezwiązaną z produkcją leśną, a w przypadku braku planu miejscowego,
• grunty leśne są objęte zgodą na zmianę przeznaczenia na cele nieleśne uzyskaną przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które utraciły moc na podstawie art. 1 lit. a ustawy z dnia 21 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. poz. 1804) oraz art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1073 i 1566).

W związku z powyższym sytuowanie budynku w odległości 4 m od granicy lasu jest możliwe w przypadku, gdy granica lasu usytuowana jest na sąsiedniej działce, natomiast w przypadku gdy granica lasu znajduje się na działce, na której będzie realizowana inwestycja, odległości od tej granicy nie ustala się.

W każdym z tych przypadków konieczne jest jednak aby budynek spełniał wymagania określone w § 271 ust. 8a rozporządzenia oraz aby granica lasu znajdowała się na działce przeznaczonej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę niezwiązaną z produkcją leśną lub na działce, dla której uzyskano zgodę na zmianę przeznaczenia gruntów leśnych na cele nieleśne podczas sporządzania planów miejscowych uchylonych na podstawie przepisów o planowaniu przestrzennym.

Zgodnie z § 271 ust. 8a rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, najmniejsza odległość budynków wymienionych w § 213, wykonanych z elementów nierozprzestrzeniających ognia, niezawierających pomieszczeń zagrożonych wybuchem oraz posiadających klasę odporności pożarowej wyższą niż wymagana zgodnie z § 212, od granicy (konturu) lasu zlokalizowanej na:

1. sąsiedniej działce – wynosi 4 m,
2. działce, na której sytuuje się budynek – nie określa się:

• jeżeli teren, na którym znajduje się granica (kontur) lasu, przeznaczony jest w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę niezwiązaną z produkcją leśną, a w przypadku braku planu miejscowego
• grunty leśne są objęte zgodą na zmianę przeznaczenia na cele nieleśne uzyskaną przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które utraciły moc na podstawie art. 1 lit. a ustawy z dnia 21 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. poz. 1804) oraz art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1073 i 1566).

W związku z powyższym wymaganie zawarte w § 271 ust. 8a rozporządzenia, dotyczące przeznaczenia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego terenu na którym znajduje się granica (kontur) lasu, pod zabudowę niezwiązaną z produkcją leśną dotyczy zarówno przypadku gdy granica lasu zlokalizowana jest na działce, na której sytuuje się budynek, jak również przypadku gdy granica lasu zlokalizowana jest na sąsiedniej działce.

Powołanie Polskiej Normy w przepisach techniczno-budowlanych, w tym w załączniku do rozporządzenia czyni Polskie Normy, w całości lub w stosowanym zakresie powołania, integralną częścią przepisu, w którym zostały powołane i oznacza, że obowiązek stosowania reguł technicznych zawartych w określonych normach wynika z przywołania ich w przepisach prawa.

Remont to to wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych niż te, których użyto pierwotnie podczas budowy obiektu budowlanego. Aby roboty zostały zakwalifikowane do kategorii remontu nie mogą stanowić bieżącej konserwacji, (art. 3 pkt 8 Prawa budowlanego).

Zgodnie z przepisami, remont istniejących obiektów budowlanych (za wyjątkiem obiektów budowlanych wpisanych do rejestru zabytków) nie wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. Roboty budowlane polegające na remoncie wymagają dokonania zgłoszenia tego faktu odpowiedniemu organowi administracji architektoniczno-budowlanej (staroście lub prezydentowi miasta na prawach powiatu) w przypadku gdy:

• są wykonywane na obszarze wpisanym do rejestru zabytków;
• dotyczą budowli, których budowa wymaga uzyskania pozwolenia na budowę;
• dotyczą przegród zewnętrznych albo elementów konstrukcyjnych budynków, których budowa wymaga uzyskania pozwolenia na budowę.

W pozostałych przypadkach roboty remontowe mogą być realizowane bez żadnej procedury wynikającej z Prawa budowlanego.

Przebudowa natomiast definiowana jest jako wykonywanie takich robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych danego obiektu budowlanego, z zastrzeżeniem jednak, że prace polegające na przebudowie nie mogą powodować zmian charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego, takich jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość oraz liczba kondygnacji. W odniesieniu do dróg, należy wskazać, że w ramach przebudowy dopuszczalna jest zmiana charakterystycznych parametrów, jednak tylko w takim zakresie, w jakim nie wymaga to zmiany granic pasa drogowego (art. 3 pkt 7a Prawa budowlanego).

Do parametrów użytkowych i technicznych danego obiektu budowlanego będą zaliczone wielkości wyrażane w jednostkach miary czy też wagi elementów użytkowych (np. dachu, okna, schodów) oraz technicznych (w tym ciężar konstrukcji czy odporność przeciwpożarowa).

Przebudowa co do zasady wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę. Jednakże obowiązek ten nie dotyczy:

• przebudowy obiektów, o których mowa w art. 29 ust. 1 Prawa budowlanego;
• przebudowy budynków, innych niż budynki, o których mowa w art. 29 ust. 1 Prawa budowlanego, (pozwolenie na budowę wymagane jest jednak w przypadku przebudowy ich przegród zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych, a także w sytuacjach gdy projekt budowlany przebudowy wymaga uzgodnienia pod względem ochrony przeciwpożarowej);
• przebudowy przegród zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych, o ile nie prowadzi do zwiększenia dotychczasowego obszaru oddziaływania tych budynków (w przypadku takiej przebudowy należy dokonać zgłoszenia odpowiedniemu organowi administracji architektoniczno-budowlanej – staroście lub prezydentowi miasta na prawach powiatu);
• przebudowy urządzeń budowlanych;
• przebudowy sieci gazowych oraz elektroenergetycznych obejmujących napięcie znamionowe wyższe niż 1 kV (w przypadku takiej przebudowy należy dokonać zgłoszenia);
• przebudowy dróg, torów i urządzeń kolejowych (w przypadku takiej przebudowy również należy dokonać zgłoszenia).

Zgłoszenia odpowiedniemu organowi administracji architektoniczno-budowlanej należy dokonać również w przypadku przebudowy:

• płyt do składowania obornika, szczelnych zbiorników na gnojówkę lub gnojowicę o pojemności do 25 m³ ,
• naziemnych silosów na materiały sypkie o pojemności do 30 m³ i wysokości nie większej niż 7 m,
• wolnostojących parterowych budynków stacji transformatorowych i kontenerowych stacji transformatorowych o powierzchni zabudowy do 35 m³ ,
• przydomowych oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,50 m³ na dobę,
• zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe o pojemności do 10 m³  ,
• zjazdów z dróg krajowych i wojewódzkich oraz zatok parkingowych na tych drogach,
• tymczasowych obiektów budowlanych, niepołączonych trwale z gruntem i przewidzianych do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce w terminie określonym w zgłoszeniu, ale nie później niż przed upływem 180 dni od dnia rozpoczęcia budowy,
• obiektów budowlanych piętrzących wodę i upustowych o wysokości piętrzenia poniżej 1 m poza rzekami żeglownymi oraz poza obszarem parków narodowych,
• pomostów o długości całkowitej do 25 m i wysokości, liczonej od korony pomostu do dna akwenu, do 2,50 m, służących do: cumowania niewielkich jednostek pływających, jak łodzie, kajaki , jachty, uprawiania wędkarstwa, rekreacji,
• instalacji zbiornikowych na gaz płynny z pojedynczym zbiornikiem o pojemności do 7 m³ , przeznaczonych do zasilania instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych,
• sieci: elektroenergetycznych obejmujących napięcie znamionowe nie wyższe niż 1 kV., wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych i telekomunikacyjnych,
• kanalizacji kablowej oraz obiektów budowlanych służących bezpośrednio do wykonywania działalności regulowanej ustawą z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze zakresie poszukiwania i rozpoznawania złów węglowodorów.

W praktyce problemy może stwarzać zakwalifikowanie konkretnych robót budowlanych do odpowiedniej kategorii.

Należy zaznaczyć, że remont obejmuje wszelkie czynności, które mają na celu utrzymanie obiektu budowlanego w odpowiednim stanie, który uchroni obiekt budowlany przed szybkim zniszczeniem lub zużyciem. Przykładem może być wymiana okien (nie wymagająca zmiany wielkości otworów okiennych), malowanie ścian lub wymiana płytek czy paneli podłogowych. Kolejnym przykładem może być wymiana wewnątrzbudynkowej instalacji centralnego ogrzewania.

Jeśli roboty budowlane będą obejmowały jedynie wymianę tej instalacji wraz z grzejnikami, taką inwestycję należy traktować  jako remont. Jednakże jeśli w wyniku przeprowadzonych robót budowlanych zostaną poprowadzone dodatkowe sieci instalacji do innych pomieszczeń lub wymawiana tej instalacji wiązać się będzie z ingerencją,  np. w elementy konstrukcyjne budynku, inwestycja powinna zostać uznana za przebudowę.

Altana jest obiektem architektury ogrodowej, niezwiązanym trwale z gruntem, o lekkiej konstrukcji oraz ażurowych ścianach. Wykorzystywana jest do celów wypoczynkowych oraz  stanowi ochronę przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi.

Zatem w przypadku,  gdy altana ogrodowa jest obiektem wolno stającym, ma lekką konstrukcję, jest przeznaczona m. in. do wypoczynku i ochrony przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, a jej powierzchnia zabudowy jest mniejsza lub równa 35 m² oraz łączna liczba tych obiektów na działce nie przekracza dwóch na każde 500 m² powierzchni działki, zamiar realizacji niniejszego zamierzenia budowlanego nie wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, ani dokonania zgłoszenia tego zamiaru odpowiedniemu organowi administracji architektoniczno – budowlanej (art. 29 ust. 1 pkt 2d Prawa budowlanego).

Należy podkreślić, że aby móc zrealizować tą inwestycję bez procedury administracyjnej, oba warunki przedstawione w powyższych przepisie muszą być spełnione równocześnie. W przeciwnym razie niezbędne będzie uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę.

Istotnym odstąpieniem od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę jest odstąpienie w zakresie:

1. projektu zagospodarowania działki lub terenu, z wyjątkiem urządzeń budowlanych oraz obiektów małej architektury,
2. charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego: kubatury, powierzchni zabudowy, wysokości, długości, szerokości i liczby kondygnacji obiektu budowlanego, z zastrzeżeniem informacji podanej poniżej,
3. zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania z obiektu budowlanego przez osoby niepełnosprawne, o których mowa w art.1 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r., w tym osoby starsze,
4. zmiany zamierzonego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części,
5. ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, innych aktów prawa miejscowego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
6. wymagającym uzyskania lub zmiany uzgodnień lub pozwoleń, które są wymagane do uzyskania pozwolenia na budowę lub dokonania zgłoszenia:budowy:
   1. wolno stojących budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane; wolno stojących parterowych budynków stacji transformatorowych  i kontenerowych stacji transformatorowych o powierzchni zabudowy do 35 m²; sieci: wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych, telekomunikacyjnych oraz  elektroenergetycznych obejmujących napięcie znamionowe nie wyższe niż 1 kV,
   2. przebudowy przegród zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych.

Nie jest istotnym odstąpieniem od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę zmiana wysokości, szerokości lub długości obiektu budowlanego niebędącego obiektem liniowym, jeżeli odstąpienie łącznie spełnia następujące warunki:

1. nie przekracza 2% wysokości, szerokości lub długości obiektu budowlanego określonych w projekcie budowlanym,
2. nie zwiększa obszaru oddziaływania obiektu (przez obszar oddziaływania obiektu należy przez to rozumieć teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zagospodarowaniu, w tym zabudowy, tego terenu – art. 3 pkt 20 Prawa budowlanego),
3. nie mieści się w zakresie odstępstw, o których mowa w powyżej w punktach 3-6, z wyjątkiem odstępstwa od projektowanych warunków ochrony przeciwpożarowej, jeżeli odstępstwo zostało uzgodnione z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych,
4. nie narusza przepisów techniczno-budowlanych.

Wstępnej kwalifikacji zamierzonego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę dokonuje projektant. Ostatecznej, wiążącej inwestora oceny w przedmiotowym zakresie dokonują organy administracji architektoniczno-budowlanej – przed wykonaniem robót budowlanych stanowiących istotne odstąpienie lub organy nadzoru budowlanego – w przypadku  będących w trakcie realizacji lub zrealizowanych robót budowlanych stanowiących istotne odstąpienie. Projektant dokonuje oceny zmian i robi adnotacje na projekcie budowlanym, jeżeli uzna, że odstąpienie jest istotne to inwestor składa wniosek o zmianę pozwolenie na budowę.

Nieistotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę nie wymaga uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę. Jednakże projektant jest obowiązany zamieścić w projekcie budowlanym odpowiednie informacje (rysunek i opis) dotyczące tego odstąpienia.

Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o zmianie pozwolenia na budowę wydanej przez organ administracji architektoniczno-budowlanej. W przypadku  będących w trakcie realizacji lub zrealizowanych robót budowlanych stanowiących istotne odstąpienie organ nadzoru budowlanego, na podstawie art. 50 ust.1 pkt 4 Prawa budowlanego wszczyna tzw. postępowanie naprawcze.

Zgodnie z art. 71 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego, podjęcie bądź zaniechanie w obiekcie budowlanym lub jego części działalności zmieniającej warunki: bezpieczeństwa pożarowego, powodziowego, pracy, zdrowotne, higieniczno-sanitarne, ochrony środowiska bądź wielkość lub układ obciążeń, oznacza zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części. W związku z powyższym w pierwszej kolejności należy dokonać oceny, czy podjęcie konkretnej działalności (np. prowadzenie żłobka lub klubu dziecięcego) spowoduje zmianę  ww. warunków.

Inwestorowi w dokonaniu takiej oceny może pomóc osoba posiadająca uprawnienia budowlane, wykonująca samodzielne funkcje techniczne w budownictwie (zgodnie z art. 12 ust. 1 Prawa budowlanego za samodzielną funkcję techniczną w budownictwie uważa się działalność związaną z koniecznością fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielnego rozwiązania zagadnień architektonicznych i technicznych oraz techniczno-organizacyjnych). Zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części wymaga, zgodnie z art. 71 ust. 2 Prawa budowlanego, zgłoszenia właściwemu miejscowo organowi administracji architektoniczno-budowlanej (starosta/prezydent miasta na prawach powiatu).

W zgłoszeniu należy określić dotychczasowy i zamierzony sposób użytkowania obiektu budowlanego lub jego części.

Zgodnie z art. 71 ust. 4 Prawa budowlanego, przedmiotowego zgłoszenia należy dokonać przed dokonaniem zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części. Dokonanie zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, po jej faktycznym dokonaniu, nie wywołuje skutków prawnych. Zmiana sposobu użytkowania może nastąpić, jeżeli w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia, właściwy organ nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji  i nie później niż po upływie 2 lat od doręczenia zgłoszenia.

Ponadto, organ administracji architektoniczno-budowlanej, zgodnie z art. 71 ust. 4c Prawa budowlanego,  może wydać, przed upływem terminu na wniesienie ww. sprzeciwu, zaświadczenie o braku podstaw do wniesienia sprzeciwu. Wydanie takiego zaświadczenia wyłącza możliwość wniesienia sprzeciwu oraz uprawnia inwestora do zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części.

Organ administracji architektoniczno-budowlanej, zgodnie z art. 71 ust. 5 Prawa budowlanego, wnosi sprzeciw, jeżeli zamierzona zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części:

1. wymaga wykonania robót budowlanych, objętych obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę,
2. narusza ustalenia obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i innych aktów prawa miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu – w przypadku braku obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,
3. może spowodować niedopuszczalne:
   1. zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia,
   2. pogorszenie stanu środowiska lub stanu zachowania zabytków,
   3. pogorszenie warunków zdrowotno-sanitarnych,
   4. wprowadzenie, utrwalenie bądź zwiększenie ograniczeń lub uciążliwości dla terenów sąsiednich.

Ponadto, jeżeli zamierzona zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części wymaga wykonania robót budowlanych:

1. objętych obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę – rozstrzygnięcie w sprawie zmiany sposobu użytkowania następuje w decyzji o pozwoleniu na budowę,
2. objętych obowiązkiem zgłoszenia – do zgłoszenia, o którym mowa powyżej stosuje się odpowiednio przepisy art. 30 ust. 2-4 (art. 71 ust. 6 Prawa budowlanego).

Zmiana sposobu użytkowania domu jednorodzinnego lub jego części jest niedopuszczalna, jeśli obiekt ten jest zlokalizowany na nieruchomości, o której mowa w art. 53 ust. 6 oraz ust. 14 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. o Krajowym Zasobie Nieruchomości (czyli nieruchomości gruntowej wchodzącej w skład  ww. Zasobu, której powierzchnia nie przekracza 1500 m2  i jest przeznaczona pod zabudowę jednorodzinną).

Budowa instalacji elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych, klimatyzacyjnych i telekomunikacyjnych wewnątrz użytkowanego budynku nie wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę (art. 29 ust. 1 pkt 27 Prawa budowlanego). Budowa tych instalacji nie wymaga również dokonania zgłoszenia właściwemu organowi administracji architektoniczno‑budowlanej (tj. staroście lub prezydentowi miasta na prawach powiatu).

Jak wynika  z powyższego, budowa wewnętrznych instalacji może odbywać się bez zgłaszania tego faktu odpowiedniemu organowi oraz bez uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę tylko w przypadku, jeśli realizacja inwestycji odbywa się w użytkowanym budynku. Przepis nie znajduje zastosowania w przypadku nowo budowanych obiektów budowlanych.

Należy również wskazać, że części instalacji, które wykraczają poza obręb budynku do miejsca połączenia się z przyłączem, również należy traktować jako część instalacji wewnętrznych. Tym samym z uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę będą zwolnione całe wewnętrzne instalacje elektroenergetyczne, wodociągowe, kanalizacyjne, cieplne, klimatyzacyjne i telekomunikacyjne.

Należy jednak wskazać, że budowa przyłączy  elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych, cieplnych i telekomunikacyjnych, wymaga  sporządzenia planu sytuacyjnego na kopii aktualnej mapy zasadniczej lub mapy jednostkowej przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego ( art. 29a ust. 1 Prawa budowlanego) albo dokonania zgłoszenia odpowiedniemu organowi administracji architektoniczno-budowlanej (art. 30 ust. 1 pkt 1a Prawa budowlanego).

Przebudowa instalacji wewnętrznych oraz przyłączy w użytkowanym budynku również nie wymaga ani uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, ani dokonania zgłoszenia tego faktu odpowiedniemu organowi administracji architektoniczno-budowlanej.

Dodatkowo należy wskazać, że instalacje, o których mowa powyżej, stanowią urządzenia budowlane, które definiuje się jako urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki (art. 3 pkt 9 Prawa budowlanego)

Wobec tego należy przyjąć, że budowa oraz inne roboty budowlane dotyczące instalacji wewnątrz budynku powinny być kwalifikowane w kontekście budynku, w którym te roboty są realizowane. Należy przy tym wskazać, że pozwolenie na budowę dotyczy całego zamierzenia budowlanego (art. 33 ust. 1 Prawa budowlanego). Tym samym, w przypadku gdy budowa instalacji połączona jest także z innymi robotami budowlanymi, o kwalifikacji całego zamierzenia budowlanego decyduje ta jego część, dla której przepisy Prawa budowlanego przewidują bardziej sformalizowaną procedurę.

Przykładowo, budowa instalacji połączona z przebudową wewnątrz budynku, która nie wiąże się z przebudową elementów konstrukcyjnych, nie wymaga ani dokonania zgłoszenia, ani uzyskania pozwolenia na budowę.

Natomiast jeżeli budowa instalacji elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych, klimatyzacyjnych i telekomunikacyjnych wewnątrz użytkowanego budynku połączona jest z jego rozbudową lub nadbudową, zastosowanie powinna znaleźć procedura właściwa dla budowy danego budynku. Zgodnie bowiem z art. 3 pkt 6 Prawa budowlanego przez budowę należy rozumieć także rozbudowę i nadbudowę obiektu budowlanego.

Z kolei jeżeli budowa instalacji następuje w toku budowy nowego budynku, zastosowania powinna znaleźć procedura właściwa dla budowy tego obiektu.

Zgodnie z art. 3 pkt 6 Prawa budowlanego przez budowę należy rozumieć wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę obiektu budowlanego. Z kolei, co do zasady, roboty budowlane, w tym budowę, odbudowę, rozbudowę i nadbudowę obiektu budowlanego, można rozpocząć jedynie na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę, z zastrzeżeniem art. 29-31 Prawa budowlanego (art. 28 ust. 1 Prawa budowlanego). Zatem, zgodnie z powyższą definicją, dokonując wstępnej kwalifikacji robót polegających na odbudowie, rozbudowie i nadbudowie obiektu budowlanego, należy traktować te roboty jako budowa obiektu budowlanego.

W powyższym kontekście należy wyjaśnić, że nadbudowa i rozbudowa są rodzajami budowy, w wyniku której powstaje nowa część istniejącego już obiektu budowlanego, dzięki czemu zwiększa się jego powierzchnia użytkowa oraz kubatura. Z tą różnicą, iż przy rozbudowie zwiększa się powierzchnia zabudowy obiektu budowlanego, natomiast przy nadbudowie zmienia się jego wysokość. Rozbudowa i nadbudowa to zatem dwa różne rodzaje robót budowlanych, które – w zależności od ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo decyzji o warunkach zabudowy – mogą być realizowane w ramach jednej inwestycji. Jeżeli następuje powiększenie powierzchni zabudowy i zmiana wysokości istniejącego obiektu budowlanego, wówczas takie czynności należy zakwalifikować jako roboty budowlane, polegające na rozbudowie i nadbudowie.

Z kolei przez odbudowę należy rozumieć taki rodzaj budowy, w wyniku, którego powstaje nowy obiekt budowlany w miejscu istniejącego wcześniej obiektu, który uległ częściowemu lub całkowitemu zniszczeniu.

Art. 20 ust. 1 pkt 4 lit. a i b Prawa budowlanego stanowi, że do podstawowych obowiązków projektanta należy sprawowanie nadzoru autorskiego na żądanie inwestora lub organu administracji architektoniczno-budowlanej w zakresie:
a) stwierdzania w toku wykonywania robót budowlanych zgodności realizacji z projektem,
b) uzgadniania możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w projekcie, zgłoszonych przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego.

Zgodnie z art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przez działkę budowlaną należy rozumieć nieruchomość gruntową lub działkę gruntu, której wielkość, cechy geometryczne, dostęp do drogi publicznej oraz wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej spełniają wymogi realizacji obiektów budowlanych wynikające z odrębnych przepisów i aktów prawa miejscowego.

W przepisach prawa nie występuje definicja działki rekreacyjnej. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego może wyznaczać w drodze uchwały tereny rekreacyjne. Ewidencja gruntów i budynków, zgodnie z art. 2 pkt 8 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. prawo geodezyjne i kartograficzne, to system informacyjny zapewniający gromadzenie, aktualizację oraz udostępnianie, w sposób jednolity dla kraju, informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz o innych podmiotach władających lub gospodarujących tymi gruntami, budynkami lub lokalami.

W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego ustala się przeznaczenie terenu, czyli stan, do którego dążymy. W przypadku, gdy dany obszar w planie miejscowym został przeznaczony pod tereny rekreacyjne, możliwe jest zagospodarowanie obszaru w sposób ustalony w planie, czyli pod rekreację, chyba że zapisy szczegółowe dotyczące danego terenu stanowią inaczej i dopuszczają możliwość przeznaczenia go na inny cel. Przepisy planu nie mogą naruszać stanu istniejącego. Zgodnie z powyższym, w ewidencji oznaczany jest stan istniejący, a w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego stan projektowany.

Zgodnie z art. 9 ust. 3 Prawa budowlanego, wniosek do ministra w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo składa wyłącznie organ administracji architektoniczno-budowlanej przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę.

Zgodnie z art. 9 ust. 3 Prawa budowlanego, wniosek do ministra w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo organ administracji architektoniczno-budowlanej składa wyłącznie przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę. Biorąc powyższe pod uwagę należy wskazać, iż procedura dotycząca uzyskania upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych toczy się pomiędzy ministrem, który ustanowił przepisy techniczno-budowlane, a organem administracji architektoniczno-budowlanej. Wniosek o odstępstwo składa inwestor do właściwego miejscowo organu administracji architektoniczno-budowlanej, czyli do starosty lub prezydenta miasta na prawach powiatu. Powyższy organ dokonuje oceny zasadności tegoż wniosku oraz, jeżeli uzna, że jest uzasadniony występuje do właściwego ministra, który ustanowił przepisy techniczno-budowlane z wnioskiem w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo.

Należy podkreślić, iż, zgodnie z § 2 ww. rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1422 z późn. zm.), przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu, budowie i przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych, z zastrzeżeniem § 207 ust. 2.

Opinie innych zainteresowanych organów należy dołączać w następujących sytuacjach:

1. w przypadku gdy obiekt budowlany wpisany jest do rejestru zabytków oraz gdy jest usytuowany na obszarach objętych ochroną konserwatorską – pozytywną opinię wojewódzkiego konserwatora zabytków,
2. w przypadku niespełnienia przepisów pożarowych:
   1. dla spraw nieskomplikowanych np. w odniesieniu do niezachowania wymaganej odległości od granicy lasu czy od niezabudowanej działki – pozytywną opinię rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych,
   2. dla kwestii skomplikowanych lub istotnych w kontekście bezpieczeństwa pożarowego – pozytywną opinię właściwego komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej,
   3. dla bardzo skomplikowanych inwestycji, posiadających strategiczne znaczenie dla gospodarki narodowej lub wykorzystujących nowe rozwiązania techniczne i technologiczne – pozytywną opinię Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej,
3. w przypadku przebudowy istniejącej zabudowy miejsc do gromadzenia odpadów stałych – pozytywną opinię państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego (§ 23 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie),
4. w przypadku oświetlenia światłem sztucznym, w tym elektrycznym, pomieszczenia przeznaczonego na pobyt ludzi, które jest pomieszczeniem stałej pracy w rozumieniu ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy – zgodę właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, wydaną w porozumieniu z właściwym okręgowym inspektorem pracy (§ 58 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie).

Minister może uzależnić upoważnienie do wyrażenia zgody na odstępstwo od przepisów rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie od spełnienia dodatkowych warunków:

1. w przypadku lokalizacji parkingu – np. pod warunkiem wykonania zwartej zieleni izolacyjnej pomiędzy parkingiem a granicą działki,
2. w przypadku lokalizacji placu zabaw dla dzieci, boisk dla dzieci i młodzieży oraz miejsc rekreacyjnych – np. pod warunkiem wykonania ogrodzenia czy zwartej zieleni izolacyjnej przy placu zabaw dla dzieci, boisku dla dzieci i młodzieży oraz przy miejscach rekreacyjnych,
3. w przypadku lokalizacji zbiorników na nieczystości ciekłe – np. pod warunkiem wykonania zbiornika na nieczystości ciekłe o konstrukcji wodoszczelnej z zastosowaniem rozwiązań zapewniających ochronę przed napływem wód powodziowych do zbiornika oraz z zastosowaniem zabezpieczeń dla ochrony zbiornika przed jego wyporem,
4. w przypadku niespełnienia przepisów pożarowych:
   1. dla spraw nieskomplikowanych np. w odniesieniu do niezachowania wymaganej odległości od granicy lasu czy od niezabudowanej działki – pod warunkiem uzyskania pozytywnej opinii rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz zastosowania rozwiązań zamiennych z niej wynikających,
   2. dla kwestii skomplikowanych lub istotnych w kontekście bezpieczeństwa pożarowego – pod warunkiem uzyskania pozytywnej opinii właściwego komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej oraz zastosowania rozwiązań zamiennych z niej wynikających,
   3. dla bardzo skomplikowanych inwestycji, posiadających strategiczne znaczenie dla gospodarki narodowej lub wykorzystujących nowe rozwiązania techniczne  i technologiczne – pod warunkiem uzyskania pozytywnej opinii Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej oraz zastosowania rozwiązań zamiennych  z niej wynikających,
5. w zależności od potrzeb – pod warunkiem wykonania rozwiązań zamiennych wynikających z treści wniosku organu lub z treści załączonych opinii.

Inwestor nie może bezpośrednio złożyć wniosku o odstępstwo do ministra.

Wniosek o odstępstwo inwestor może złożyć wyłącznie do właściwego miejscowo organu administracji architektoniczno-budowlanej, czyli do starosty lub prezydenta miasta na prawach powiatu.

Zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy Prawo budowlane wniosek do ministra w sprawie upoważnienia  do udzielenia zgody na odstępstwo składa organ administracji architektoniczno-budowlanej przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę.

Zgodnie z art. 9 ustawy Prawo budowlane wniosek do ministra w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo powinien zawierać:

1. charakterystykę obiektu oraz, w miarę potrzeby, projekt zagospodarowania działki lub terenu, a jeżeli odstępstwo mogłoby mieć wpływ na środowisko lub nieruchomości sąsiednie – również projekty zagospodarowania tych nieruchomości, z uwzględnieniem istniejącej i projektowanej zabudowy; szczegółowe uzasadnienie konieczności wprowadzenia odstępstwa (sformułowane przez organ administracji architektoniczno-budowlanej);
2. propozycje rozwiązań zamiennych;
3. pozytywną opinię wojewódzkiego konserwatora zabytków w odniesieniu do obiektów budowlanych wpisanych do rejestru zabytków oraz innych obiektów budowlanych usytuowanych na obszarach objętych ochroną konserwatorską;
4. w zależności od potrzeb – pozytywną opinię innych zainteresowanych organów.

Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy Prawo budowlane organ administracji architektoniczno-budowlanej, po uzyskaniu upoważnienia ministra, który ustanowił przepisy techniczno-budowlane, w drodze postanowienia, udziela bądź odmawia zgody na odstępstwo.

Zgodnie z art. 9 ust. 2 ww. ustawy właściwy organ, po uzyskaniu upoważnienia ministra, który ustanowił przepisy techniczno-budowlane, w drodze postanowienia, udziela bądź odmawia zgody na odstępstwo. Postanowienie właściwego organu o wyrażeniu zgody bądź odmowy na odstępstwo jest wydawane podczas postępowania administracyjnego w sprawie pozwolenia na budowę. Przepisy nie przewidują możliwości odwołania od upoważnienia wydanego przez właściwego ministra, który ustanowił przepisy techniczno-budowlane, a także od postanowienia o zgodzie lub odmowie zgody na odstępstwo od obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych.

W przypadku wystąpienia o zgodę na odstępstwo w trakcie prowadzonego postępowania o wydanie pozwolenia na budowę, odwołanie jest możliwe dopiero po wydaniu decyzji w sprawie udzielenia pozwolenia na budowę.

Organ administracji architektoniczno-budowlanej dokonuje oceny zasadności złożonego przez inwestora wniosku o odstępstwo, jeżeli uzna, że jest uzasadniony występuje do właściwego ministra, który ustanowił przepisy techniczno-budowlane z wnioskiem w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo.

Należy podkreślić, że odstępstwo jest możliwe jedynie w szczególnie uzasadnionym przypadku, gdy nie jest możliwe zrealizowanie inwestycji zgodnie z obowiązującymi przepisami. Szczegółowe uzasadnienie konieczności wprowadzenia odstępstwa, o którym mowa w art. 9 ust. 3 pkt 2 ustawy, powinno zawierać obiektywną przesłankę uniemożliwiającą realizację budynku zgodnie
z obowiązującymi przepisami oraz podanie argumentów przemawiających za uznaniem przypadku za szczególnie uzasadniony. Za przypadek szczególnie uzasadniony można uznać sytuację, kiedy inwestor pomimo wykazania prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane
i przeznaczenia terenu, na którym położona jest ta nieruchomość przeznaczona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na takie cele – nie może zrealizować swego prawa podmiotowego, jakim jest prawo zabudowy nieruchomości gruntowej ze względu na obowiązujące przepisy techniczno-budowlane.

Należy zauważyć, że upoważnienie jest wydawane przez Ministra w odniesieniu do konkretnej sprawy indywidualnej, co wskazuje że Minister jako autor ww. przepisów ma szczególne kwalifikacje, aby interpretować zasadność odstąpienia od nich w indywidualnie określonym przypadku. A zatem, w każdej konkretnej sprawie konieczne jest dokładne rozważenie czy celowe jest zastosowanie odstępstwa.

Procedura dla wszystkich inwestycji jest analogiczna jak procedura dotycząca uzyskania odstępstwa dla budynków, z tą jednak różnicą, że organ administracji architektoniczno-budowlanej zwraca się z wnioskiem do właściwego ministra, który wydał rozporządzenie dotyczące warunków technicznych dla danego rodzaju inwestycji.

Zgodnie z art. 30 ust. 6 pkt 2 ust. 6 pkt 2 ustawy – Prawo budowlane organ administracji architektoniczno-budowlanej wnosi sprzeciw, jeżeli budowa lub wykonywanie robót budowlanych objętych zgłoszeniem narusza ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy, inne akty prawa miejscowego lub inne przepisy. W związku z powyższym, w sytuacji, gdy budowa lub wykonywanie robót budowlanych objętych zgłoszeniem są niezgodne z przepisami rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, organ administracji architektoniczno-budowlanej wnosi sprzeciw.

Zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy – Prawo budowlane wniosek w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo organ administracji architektoniczno-budowlanej składa przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę. Dlatego też wykonanie obiektu lub robót budowlanych objętych obowiązkiem zgłoszenia, a naruszających przepisy dotyczące warunków techniczno-budowlanych i stanowiących szczególnie uzasadniony przypadek do zastosowania procedury uzyskania odstępstwa, podlega procedurze uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę.

Centralny rejestr charakterystyki energetycznej budynków jest systemem  informatycznym, który obejmuje wykazy:

1. osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej;
2. osób uprawnionych do kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji;
3. świadectw charakterystyki energetycznej;
4. protokołów z kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji;
5. budynków, których powierzchnia użytkowa zajmowana przez organy wymiaru sprawiedliwości, prokuraturę oraz organy administracji publicznej przekracza 250 m2 i w których dokonywana jest obsługa interesantów.

Wykazy wymienione w punktach 1, 2 i 5 są udostępniane za pośrednictwem strony internetowej https://rejestrcheb.miir.gov.pl/ w celu zapewnienia dostępu do aktualnej listy ekspertów sporządzających świadectwa charakterystyki energetycznej i przeprowadzających kontrole systemu ogrzewania i systemu klimatyzacji.

Świadectwo charakterystyki energetycznej to dokument, który określa wielkość zapotrzebowania na energię niezbędną do zaspokojenia potrzeb związanych z użytkowaniem budynku lub części budynku, czyli energii na potrzeby ogrzewania i wentylacji, przygotowania ciepłej wody użytkowej, chłodzenia, a w przypadku budynków niemieszkalnych również oświetlenia. Dokument ten jest sporządzany przez uprawnionego eksperta i jego zadaniem jest promowanie budynków efektywnych energetycznie oraz zwiększanie świadomości społecznej w zakresie możliwości uzyskania oszczędności energii w budynkach. Dzięki informacjom zawartym w świadectwie właściciel, najemca lub użytkownik może określić orientacyjne roczne zapotrzebowanie na energię, a tym samym koszt utrzymania związany z zapotrzebowaniem na energię.

Są to dokumenty potwierdzające przeprowadzenie kontroli z systemu ogrzewania lub klimatyzacji.

Kontrole systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji obejmują ocenę sprawności tych systemów oraz ich dostosowania do potrzeb użytkowych budynku. Kontrole  mają na celu wykazanie ewentualnych nieprawidłowości w funkcjonowaniu instalacji lub urządzeń chłodniczych i grzewczych oraz zasygnalizowanie ewentualnych zagrożeń, które mogą być konsekwencją braku dostosowania się do zaleceń osoby przeprowadzającej kontrolę.

Właściciel lub zarządca budynku jest obowiązany poddać budynki w czasie ich użytkowania kontroli:

1. okresowej, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego systemu ogrzewania, z uwzględnieniem efektywności energetycznej kotłów oraz dostosowania ich mocy do potrzeb użytkowych:
   1. co najmniej raz na 5 lat – dla kotłów o nominalnej mocy cieplnej od 20 kW do 100 kW,
   2. co najmniej raz na 2 lata – dla kotłów opalanych paliwem ciekłym lub stałym o nominalnej mocy cieplnej ponad 100 kW,
   3. co najmniej raz na 4 lata – dla kotłów opalanych gazem o nominalnej mocy cieplnej ponad 100 kW;
2. okresowej, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na ocenie efektywności energetycznej zastosowanych urządzeń chłodniczych o mocy chłodniczej nominalnej większej niż 12 kW.

Świadectwo charakterystyki energetycznej należy przekazać nabywcy lub najemcy wtedy, gdy budynek, część budynku lub lokal będzie:

• zbywany na podstawie umowy sprzedaży,
• zbywany na podstawie umowy sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu,

Do zapewnienia sporządzenia świadectwa charakterystyki energetycznej zobowiązane są następujące osoby:

• właściciel lub zarządca budynku (w przypadku sprzedaży lub najmu),
• osoba, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu (w przypadku zbycia tego prawa),
• najemca (w przypadku, o którym mowa w art. 11 ust. 3 ustawy).

Zobowiązani przekazują świadectwa nabywcy albo najemcy, a w razie niewywiązania się z tego obowiązku, nabywcy lub najemcy przysługuje prawo do wykonania świadectwa na koszt zbywcy albo wynajmującego. Nabywca albo najemca nie mogą zrzec się prawa do otrzymania świadectwa.

Świadectwo trzeba też sporządzić dla budynków, w których całkowita powierzchnia użytkowa powyżej 250 m2 jest zajmowana przez organy wymiaru sprawiedliwości, prokuraturę oraz organy administracji publicznej i w których dokonywana jest obsługa interesantów. Obowiązek sporządzenia i zamieszczenia takiego świadectwa w wyraźnie widocznym miejscu ma na celu zapewnienie wzorcowej roli organów administracji publicznej, organów wymiaru sprawiedliwości oraz prokuratury w zakresie zapewnienia stosowania i promowania rozwiązań energooszczędnych w budynkach.

Świadectwa charakterystyki energetycznej powinny być sporządzane przez osoby do tego uprawnione. Wymagania dotyczące przede wszystkim wykształcenia i niekaralności świadectwa określono w art. 17 ustawy. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, prowadzi wykaz osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej w centralnym rejestrze charakterystyki energetycznej budynków i publikuje go na stronie internetowej: https://rejestrcheb.miir.gov.pl/.  Wykaz ten jest na bieżąco aktualizowany.

Kontrole powinny być przeprowadzane przez osoby do tego uprawnione. Wymagania dla osób dokonujących kontroli określono w art. 24 ustawy o charakterystyce energetycznej budynków. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa prowadzi wykaz osób uprawnionych do kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji w centralnym rejestrze charakterystyki energetycznej budynków. Wykaz ten jest na bieżąco aktualizowany.

Charakterystyka energetyczna budynku zależy od szeregu czynników. Jest ściśle związana z konstrukcją budynku i zastosowanymi rozwiązaniami technicznymi, położeniem i otoczeniem budynku oraz jego przeznaczeniem i sposobem użytkowania. Warto, aby działania zmierzające do ograniczenia zużycia energii były ukierunkowane na aspekty związane z:

• geometrią budynku, sytuowaniem budynku na działce, układem pomieszczeń i rozwiązaniami funkcjonalnymi,
• sposobem użytkowania,
• sposobem zasilania budynku w energię,
• zastosowanymi systemami ogrzewania, chłodzenia, przygotowania ciepłej wody użytkowej, wbudowanej instalacji oświetlenia, izolacyjnością cieplną przegród.

Informacje na temat możliwości poprawy charakterystyki energetycznej budynków można uzyskać u audytorów energetycznych, architektów, inżynierów budownictwa czy doradców energetycznych.

W celu uzyskania dofinansowania można korzystać zarówno z środków pochodzących z funduszy Unii Europejskiej jak i budżetu państwa.

Program, który dotyczy prac remontowych lub termomodernizacyjnych budynków został ujęty w ustawie z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz.U. z 2017 r., poz. 130 z późn. zm.). Ponadto środki na ten cel w ramach programów krajowych można pozyskać również w ramach programów operacyjnych, do takich należą program Infrastruktura i Środowisko oraz Regionalne Programy Operacyjne.

Oprócz tego w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej został przygotowany nowy Program Priorytetowy Czyste Powietrze wpisujący się w realizację rządowego programu poprawy jakości powietrza, który jest realizowany przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Adresatami programu są właściciele lub współwłaściciele budynków jednorodzinnych. Podstawowym celem programu jest poprawa efektywności energetycznej oraz zmniejszenie emisji zanieczyszczeń z jednorodzinnych budynków mieszkalnych poprzez ich termomodernizację, w tym wymianę lub modernizację źródeł ciepła. Dodatkowe informacje znajdują się na stronie internetowej:

http://www.nfosigw.gov.pl/czyste-powietrze/dofinansowanie-/osiem-krokow-do-dofinansowania/

Podstawowym warunkiem udzielenia dofinansowania jest wymiana starych źródeł ciepła zasilane paliwami stałymi oraz zakup i montaż nowych źródeł ciepła, spełniających wymagania programu priorytetowego. Ponadto, w zakres dofinansowania można zaliczyć zakup i montaż mikro instalacji fotowoltaicznej i kolektorów słonecznych oraz w przypadku budynków istniejących prace dotyczące zmniejszenia energochłonności budynku (ocieplenie ścian, wymiana okien i drzwi, modernizacja instalacji c.o. i c.w.u., montaż instalacji wentylacyjnej z odzyskiem ciepła).

Izolacyjność cieplna jest jednym z głównych czynników wpływających na wielkość zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynku, a co za tym idzie na koszt eksploatacji budynku. Dobrze zaizolowane przegrody zewnętrzne budynku wpływają na niskie wartości współczynnika przenikania ciepła tych przegród co przyczynia się do obniżenia strat energii oraz kosztów ogrzewania. Jednokrotna inwestycja w dobrą izolację cieplną oraz jej właściwe wykonanie pozwalają na oszczędności w czasie każdego okresu grzewczego przez cały okres eksploatacji budynku.

    Rola izolacji cieplnej w budynku polega na:

• ograniczeniu strat ciepła z budynku do otoczenia;
• utrzymaniu odpowiedniej temperatury wewnętrznych powierzchni przegród zewnętrznych, tak aby nie dopuścić do wykraplania pary wodnej i zawilgocenia przegród, a w konsekwencji uniemożliwić rozwój grzybów pleśniowych.

Drugą bardzo istotną kwestią jest zapewnienie odpowiedniej jakości wyposażenia technicznego budynków, przede wszystkim instalacji ogrzewczej oraz instalacji służącej do przygotowania ciepłej wody użytkowej.

Chcąc poprawić charakterystykę energetyczną budynku, należy zadbać o możliwe uzyskanie jak największych zysków energetycznych przy jak najmniejszych stratach. W uzyskaniu tego wyniku pomaga nie tylko samo ukierunkowanie bryły budynku względem stron świata, ale także zagospodarowanie otoczenia budynku. W sezonie zimowym otoczenie powinno zapewniać jak najwięcej zysków słonecznych od strony południowej, a w sezonie letnim chronić przed nadmiernym przegrzewaniem. Dodatkowo od strony północnej, gdzie nie występują zyski z promieniowania słonecznego, powinna się znajdować strefa buforowa, chroniąca budynek przed stratami ciepła.

Rozwiązanie poprawiające charakterystykę energetyczną jest zachowanie prawidłowej izolacyjności cieplnej.

Przez przegrody zewnętrzne w budynku wykonanym w technologii tradycyjnej, przenika nawet do 70% ciepła. W celu poprawy charakterystyki energetycznej budynku, zgodnie z koncepcją budynku energooszczędnego, wszystkie elementy, w tym ściany, okna, dach i podłoga na gruncie powinny podlegać zasadzie minimalizacji strat i maksymalizacji zysków ciepła. Miarą izolacyjności cieplnej przegród jest charakteryzująca je wartość współczynnika przenikania ciepła U.

Oprócz tego wymiana lub modernizacja systemów technicznych w budynkach na energooszczędne równie istotnie wpływa na poprawę charakterystyki energetycznej.

Im grubsza warstwa izolacji, tym budynek jest lepiej zabezpieczony przed przenikaniem ciepła. Aby osiągnąć żądaną izolacyjność cieplną, materiał izolacyjny o stosunkowo wysokiej wartości współczynnika przewodzenia ciepła może negatywnie wpłynąć na wygląd estetyczny budynku,. Natomiast materiał izolacyjny o niskim współczynniku λ w konsekwencji będzie cieńszy. 

Na rynku dostępne są różnego rodzaju materiały budowlane przeznaczone do izolacji cieplnej, m.in. wełna mineralna, wełna szklana, styropian. Minimalna grubość izolacji cieplnej wynika z wymaganej przepisami techniczno-budowlanymi maksymalnej wartości współczynnika przenikania ciepła. Izolacja powinna być ciągła, mieć stałą grubość i powinna być dostosowana do rodzaju przegrody. Ponadto podłoże powinno być odpowiednio przygotowane (oczyszczone), a układane płyty izolacji cieplnej powinny się wzajemnie mijać w kolejnych warstwach ocieplenia.

W rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2015r. poz. 1422, z późn. zm.),  wprowadzono obowiązujące od 1 stycznia 2014 roku wymagania dotyczące zasad projektowania i wykonywania budynków, odnoszące się do minimalnej izolacyjności cieplnej przegród budynku.  Przegrody te w zależności od ich usytuowania, muszą spełniać minimalne parametry termiczne.

Zał. nr 2 ww. rozporządzania określa maksymalną wartość współczynnika przenikania ciepła dla każdej przegrody budynku. W rozporządzeniu ustanowiono wymagania w perspektywie lat 2014-1017, 2017-2020, po 2020, których celem jest budowa budynków o niemal odpowiednio wysokim standardzie energetycznym. W praktyce zmiany oznaczają konieczność zwiększenia oporu cieplnego izolacji (większa grubość materiału izolacyjnego, mniejszy współczynnik przewodzenia ciepła λ).

Minister Rozwoju nie jest organem administracji architektoniczno – budowlanej ani organem nadzoru budowlanego w rozumieniu ustawy – Prawo budowlane.

Minister Rozwoju sprawuje nadzór jedynie nad Głównym Inspektorem Nadzoru Budowlanego, będącym centralnym organem administracji rządowej w sprawach administracji architektoniczno – budowlanej i nadzoru budowlanego. Natomiast inne organy administracji architektoniczno – budowlanej i nadzoru budowlanego nadzorowi Ministra nie podlegają.

W tym miejscu wskazać należy, że skargi dotyczące działalności Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego, Minister Rozwoju rozpatruje w trybie postępowania skargowego uregulowanego w Dziale VIII ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2096).

Należy jednak zaznaczyć, że postępowanie skargowe, w odróżnieniu od postępowania administracyjnego nie kończy się wydaniem decyzji, nie służy też do merytorycznego rozstrzygania spraw. Postępowanie skargowe kończy się zawiadomieniem o sposobie załatwienia skargi, które nie jest decyzją administracyjną. Postępowanie to nie kształtuje praw ani obowiązków osoby skarżącej. W postępowaniu tym nie istnieją strony, a od zawiadomienia o sposobie załatwienia skargi nie przysługuje odwołanie do organu wyższego stopnia. Postępowanie skargowe ma na celu ustalenie prawidłowości i terminowości działania organów administracyjnych i ich pracowników.

Niezależnie od powyższego, wskazać należy, że organy administracji publicznej orzekające w sprawach indywidualnych posiadają samodzielność orzeczniczą w ramach przyznanej przepisami prawa właściwości. Oznacza to, że organ prowadzący postępowanie administracyjne samodzielnie podejmuje działania prowadzące do załatwienia sprawy. Dlatego też poszczególne organy administracji publicznej mogą zajmować stanowisko w tych sprawach tylko wtedy, gdy występują jako organy rzeczowo i miejscowo właściwe. Właściwość rzeczowa dotyczy kompetencji i uprawnień danego organu.

Zadania administracji architektoniczno – budowlanej wykonują zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2018 r. poz. 1202 z późn. zm.):

1. starosta,
2. wojewoda,
3. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.

Zadania nadzoru budowlanego wykonują zgodnie z art. 80 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2018 r. poz. 1202 z późn. zm.):

1. powiatowy inspektor nadzoru budowlanego,
2. wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego jako kierownika wojewódzkiego nadzoru budowlanego, wchodzącego w skład zespolonej administracji wojewódzkiej,
3. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.

Zatem administrację publiczną w budownictwie tworzą na szczeblu:

1. powiatowym, odpowiednio: starosta (jako organ administracji architektoniczno-budowlanej) i powiatowy inspektor nadzoru budowlanego – PINB (jako organ nadzoru budowlanego)
2. wojewódzkim, odpowiednio: wojewoda (jako organ administracji architektoniczno-budowlanej) i wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego – WINB (jako organ nadzoru budowlanego)
3. centralnym: Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego – GINB, będący centralnym organem administracji rządowej w sprawach administracji architektoniczno – budowlanej i nadzoru budowlanego.

Natomiast administrację architektoniczno – budowlaną i nadzór budowlany w dziedzinie górnictwa sprawują organy określone w odrębnych przepisach (art. 80 ust. 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2018 r. poz. 1202 z późn. zm.)

Skargi na:

powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego (PINB) rozpatrują właściwi miejscowo:

• wojewódzcy inspektorzy nadzoru budowlanego – jeżeli skarga dotyczy powiatowego inspektora, jako organu administracji publicznej;
• starostowie – jeżeli skarga dotyczy PINB jako pracownika.

wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego (WINB) rozpatrują:

• Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego – jeżeli skarga dotyczy wojewódzkiego inspektora, jako organu administracji publicznej;
• właściwi miejscowo wojewodowie – jeżeli skarga dotyczy WINB jako pracownika.

Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego (GINB) rozpatruje:

• Minister Rozwoju (jednak nadzór Ministra Rozwoju nad Głównym Inspektorem Nadzoru Budowlanego nie obejmuje merytorycznej oceny rozstrzygnięć wydawanych przez ten organ w sprawach indywidualnych w postępowaniu administracyjnym).

Skargi na:

starostów działających jako organy administracji architektoniczno-budowlanej rozpatrują:

• właściwi miejscowo wojewodowie – pełniący funkcję organu wyższego stopnia w stosunku do starosty – art. 82 ust. 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2018 r. poz. 1202 z późn. zm.).

wojewodów działających jako organy administracji architektoniczno-budowlanej rozpatruje:

• Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego – który pełni funkcję organu wyższego stopnia w rozumieniu K.p.a. w stosunku do wojewodów i wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego oraz sprawuje nadzór nad ich działalnością – art. 88a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2018 r. poz. 1202 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 37 § 1 K.p.a. stronie służy prawo do wniesienia ponaglenia, jeżeli:

1. nie załatwiono sprawy w terminie określonym w art. 35 lub przepisach szczególnych ani w terminie wskazanym zgodnie z art. 36 § 1 (bezczynność);
2. postępowanie jest prowadzone dłużej niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy (przewlekłość).

Stosownie do art. 37 § 2 K.p.a. ponaglenie zawiera uzasadnienie.

W myśl art. 37 § 3 pkt 1 K.p.a. ponaglenie wnosi się do:

1. organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie;
2. organu prowadzącego postępowanie – jeżeli nie ma organu wyższego stopnia.

W tym miejscu wskazać należy, iż:

1. organem wyższego stopnia nad powiatowym inspektorem nadzoru budowlanego jest właściwy miejscowo wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego;
2. organem wyższego stopnia nad wojewódzkim inspektorem nadzoru budowlanego jest Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego;
3. organem wyższego stopnia nad starostą działającym jako organ administracji architektoniczno-budowlanej jest właściwy miejscowo wojewoda;
4. organem wyższego stopnia nad wojewodą działającym jako organ administracji architektoniczno-budowlanej jest Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.

Natomiast Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego jest ministrem w rozumieniu K.p.a., w związku z czym ponaglenia w sprawach bezczynności Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego czy przewlekłości prowadzonego postępowania przez ten organ należy składać bezpośrednio do Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego.

Aby uzyskać materiały geodezyjne lub kartograficzne należy złożyć odpowiedni wniosek do właściwego miejscowo i rzeczowo organu lub jednostki organizacyjnej, która w imieniu organu prowadzi państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny. Wzory wniosków można znaleźć w rozporządzeniu z dnia 28 lipca 2020 r. w sprawie wzorów wniosków o udostępnienie materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, licencji i Dokumentu Obliczenia Opłaty, a także sposobu wydawania licencji (Dz. U poz. 1322).

W celu uzyskania materiałów geodezyjnych lub kartograficznych z:

• centralnego zasobu geodezyjnego i kartograficznego należy złożyć wniosek, którego wzór stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia z dnia 28 lipca 2020 r. w sprawie wzorów wniosków o udostępnienie materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, licencji i Dokumentu Obliczenia Opłaty, a także sposobu wydawania licencji (Dz. U poz. 1322) do Głównego Geodety Kraju;
• wojewódzkich zasobów geodezyjnych i kartograficznych należy złożyć wniosek, którego wzór stanowi załącznik nr 2 do ww. rozporządzenia do właściwego miejscowo marszałka województwa;
• powiatowych zasobów geodezyjnych i kartograficznych należy złożyć wniosek, którego wzór stanowi załącznik nr 3 do ww. rozporządzenia do właściwego miejscowo starosty.

Materiały państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego są udostępniane po uprzednim wniesieniu opłaty, w wysokości określonej w Dokumencie Obliczenia Opłaty wystawianym przez organ, do którego został złożony wniosek. Stawki za poszczególne materiały państwowego zasobu zawiera załącznik do ww. ustawy.

Każdy może nieodpłatnie, bez składania wniosku, pozyskać zbiory danych:

• państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju
• państwowego rejestru nazw geograficznych
• zawartych w bazie danych obiektów ogólnogeograficznych
• dotyczących numerycznego modelu terenu
• ortofotomapy
• państwowego rejestru podstawowych osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych, szczegółowych osnów geodezyjnych
• obiektów topograficznych o szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w skalach 1:10 000–1:100 000
• dotyczących działek ewidencyjnych w zakresie ich identyfikatorów i geometrii
• dotyczących budynków w zakresie ich identyfikatorów, geometrii i rodzaju według Klasyfikacji Środków Trwałych.

Wyżej wymienione zbiory danych można pobrać ze strony: http://www.gugik.gov.pl/pzgik/inne-dane-udostepniane-bezplatnie

Dane te mogą być wykorzystywane bez żadnych ograniczeń. Jednakże w publikowanych opracowaniach osoby wykorzystujące te zasoby, powinny zamieszczać informacje o źródle pochodzenia użytego materiału (art. 40c ust. 3 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne).

Dane dotyczące nieruchomości gruntowych i budynkowych wpisuje się w księdze wieczystej na podstawie wypisu z rejestru gruntów, wypisu z rejestru budynków lub wypisu z kartoteki budynków, a także wyrysu z mapy ewidencyjnej, sporządzonych na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. z 2016 r. poz 1034, z późn. zm.).

Właściciel lub władający nieruchomością może uzyskać powyższe informacje składając do właściwego miejscowo starosty wniosek, którego wzór stanowi załącznik nr 4 do rozporządzenia z dnia 28 lipca 2020 r. w sprawie wzorów wniosków o udostępnienie materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, licencji i Dokumentu Obliczenia Opłaty, a także sposobu wydawania licencji (Dz. U poz. 1322).

Wypisy i wyrysy z ewidencji gruntów i budynków są sporządzane i wydawane po wniesieniu opłaty, której wysokość będzie określona w Dokumencie Obliczenia Opłaty wystawianym przez starostę (na podstawie stawek określonych w załączniku do ww. ustawy – w tabeli nr 11).

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U . z 2020 r. poz. 276, z późn. zm.) wykonawcą prac geodezyjnych lub prac kartograficznych może być przedsiębiorca, jednostka organizacyjna, a także osoba legitymująca się uprawnieniami zawodowymi w dziedzinie geodezji i kartografii w przypadku wykonywania przez tę osobę funkcji biegłego sądowego, mierniczego górniczego lub asystenta mierniczego górniczego.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne

(Dz. U . z 2020 r. poz. 276, z późn. zm.) osoby wykonujące prace geodezyjne i kartograficzne mają prawo wstępu na grunt i do obiektów budowlanych oraz dokonywania niezbędnych czynności związanych z wykonywanymi pracami.

Ponadto, osoby wykonujące prace geodezyjne i kartograficzne mają prawo do:

1. dokonywania przecinek drzew i krzewów, niezbędnych do wykonania prac geodezyjnych;
2. nieodpłatnego umieszczania na gruntach i obiektach budowlanych znaków geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych oraz urządzeń zabezpieczających te znaki;
3. umieszczania na gruntach i obiektach budowlanych budowli triangulacyjnych.

Dodatkowo trzeba podkreślić, że kto wbrew ww. przepisowi utrudnia lub uniemożliwia osobie wykonującej prace geodezyjne i kartograficzne wejście na grunt lub do obiektu budowlanego i dokonanie niezbędnych czynności związanych z wykonywaną pracą, zgodnie z art. 48 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy podlega karze grzywny.

Wszystkie powyższe uprawnienia przysługujące osobom wykonującym prace geodezyjne i kartograficzne nie mogą naruszać jednak przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, o ochronie środowiska, o lasach, o drogach publicznych, a także przywilejów i immunitetów przysługujących obcym przedstawicielstwom dyplomatycznym, misjom specjalnym i urzędom konsularnym, a także członkom ich personelu oraz innym osobom korzystającym z przywilejów i immunitetów na podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych.

Każdy może nieodpłatnie, bez składania wniosku, pozyskać zbiory danych:

1. państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju
2. państwowego rejestru nazw geograficznych
3. zawartych w bazie danych obiektów ogólnogeograficznych
4. dotyczących numerycznego modelu terenu
5. ortofotomapy
6. państwowego rejestru podstawowych osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych, szczegółowych osnów geodezyjnych
7. obiektów topograficznych o szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w skalach 1:10 000–1:100 000,
8. dotyczących działek ewidencyjnych w zakresie ich identyfikatorów i geometrii
9. dotyczących budynków w zakresie ich identyfikatorów, geometrii i rodzaju według Klasyfikacji Środków Trwałych

Powyżej wymienione zbiory danych można pobrać ze strony: http://www.gugik.gov.pl/pzgik/inne-dane-udostepniane-bezplatnie

Dane te mogą być wykorzystywane bez żadnych ograniczeń. Jednakże w publikowanych opracowaniach osoby wykorzystujące te zasoby, powinny zamieszczać informacje o źródle pochodzenia użytego materiału (art. 40c ust. 3 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U . z 2020 r. poz. 276, z późn. zm.)).

Opracowaniem kartograficznym, zawierającym informacje o przestrzennym usytuowaniu: punktów osnowy geodezyjnej, działek ewidencyjnych, budynków, konturów użytków gruntowych, konturów klasyfikacyjnych, sieci uzbrojenia terenu, budowli i urządzeń budowlanych oraz innych obiektów topograficznych, a także wybrane informacje opisowe dotyczące tych obiektów – jest mapa zasadnicza.

Opracowaniem kartograficznym, na którego treść składają się m.in. granice działek ewidencyjnych oraz ich numery, kontury użytków gruntowych i ich oznaczenia oraz kontury budynków jest mapa ewidencyjna. Szczegółowy wykaz elementów składających się na treść mapy ewidencyjnej zawiera 28 ust. 1 rozporządzenia z dnia 29 marca 2001 r. Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. z 2016 r. poz. 1034, z późn. zm.).

Informacje o przestrzennym usytuowaniu działek ewidencyjnych, budynków, konturów użytków gruntowych, konturów klasyfikacyjnych, można również pozyskać z mapy zasadniczej, która oprócz ww. informacji zawiera m.in. informacje o przestrzennym usytuowaniu sieci uzbrojenia terenu. Mapa ta nie jest jednak prowadzona na obszaru całego kraju. Mapę zasadniczą prowadzi się jedynie dla terenów miast oraz zwartych zabudowanych i przeznaczonych pod zabudowę obszarów wiejskich.

Zastrzeżenia co do prawidłowości wykonania przez geodetę pracy geodezyjnej lub kartograficznej można zgłosić do właściwego miejscowo wojewódzkiego inspektora nadzoru geodezyjnego i kartograficznego lub do Głównego Geodety Kraju. Organy te, zgodnie z art. 46e ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U . z 2020 r. poz. 276, z późn. zm.) posiadają umocowanie do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania wyjaśniającego do rzecznika dyscyplinarnego.

Rzecznik dyscyplinarny po ewentualnym potwierdzeniu uchybień wobec pracy geodety składa do wojewódzkiej komisji dyscyplinarnej wniosek o ukaranie. Zgodnie z art. 46m ust. 3 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne wojewódzka komisja dyscyplinarna wydaje orzeczenie po przeprowadzeniu rozprawy. Wojewódzka komisja dyscyplinarna nakłada karę dyscyplinarną w przypadku gdy osoba wykonująca samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii wykonywała swoje zadania:

• z naruszeniem przepisów prawa
• nie dochowując należytej staranności
• niezgodnie z zasadami współczesnej wiedzy technicznej

Od orzeczenia wojewódzkiej komisji dyscyplinarnej strony mają prawo wniesienia odwołania do Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej działającej przy Głównym Geodecie Kraju. Od orzeczeń Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej stronom służy odwołanie do właściwego, ze względu na miejsce zamieszkania geodety, sądu apelacyjnego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z art. 46a ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne karami dyscyplinarnymi są:

• upomnienie;
• nagana;
• zawieszenie możliwości wykonywania uprawnień zawodowych na okres od 6 miesięcy do 1 roku;
• odebranie uprawnień zawodowych.

https://www.gunb.gov.pl/strona/wyjasnienia-przepisow-o-wyrobach-budowlanych